که از این تکنیک برای بخاطر سپاری سخنرانی هایشان استفاده می کردند. چنین گفته شده است که(( سیموند زئونس ))که در قرن ششم قبل از میلاد متولد شده بود، اولین کسی بود که آموزش حافظه را شروع کرد و (( تکنیک مکان)) که قرار دادن ذهنی قطعات اطلاعاتی در مکان های مختلف بود را، بوجود آورد. که در آن سخنرانان همچنین از الهۀ یونام ((امنموزین)) کمک طلبیدند. بعدها رومیان این سیستم را با عنوان(( سیستم اتاق روم)) پذیرفتند.
اما اهمیت مکان در بخاطر سپاری حتی به قبل از آن بر می گردد. می توان در داستان گویی افرادی که از حفظ، داستان نقل می کنند تصور کرد که در سنت های شفاهی گویی دیرینۀ خود برای بخاطر سپاری داستان های طولانی خود دربارۀ خدایان، حیوانات، اجداد خود و همچنین چگونگی وقوع حوادث از چنین روشی استفاده کرده اند. در واقع آن ها اغلب داستان های خود را به تمامی جنبه های طبیعت( خورشید، ماه، ستارگان، درختان، گیاهان، سنگ ها و حیوانات) مربوط می کردند.
استفاده از روش مکان
استفاده از روش مکان به این صورت است که کلمات، اشیاء و ایده ها را به مکان های مختلف مربوط می کنید. این مکان ها می توانند محل قدم زدن مورد علاقۀ شما در پارک، مسیر قدم زدن در اطراف خانه یا اداره یا هر مکان دیگری باشد.
این روش مخصوصاً زمانی که می خواهید یک سری از عناوین را یاد بگیرید مفید است. این عناوین می تواند ترتیب کلمات و عناوین موضوعاتی باشد که یک سخنرانی را پوشش می دهد. عموماً این روش برای رفتن از مکانی به مکان دیگر با نظم خاص مورد استفاده قرار می گیرد. اما وقتی در استفاده از این روش مهارت یافتید دلیلی وجود ندارد که نتوانید مسیری را در محل خاصی تعیین کرده و برای تحریک حافظۀ خود از مواردی که در آن جا وجود دارد استفاده کنید. و یا برای ترتیب عکس آن عناوین از آن مسیر برگردید. بهتر است از این روش برای مکانی استفاده کنید که ازقبل از آن را به طور کامل می شناسید، مثل محل کار و خانه. همان طور که از مسیر عبور می کنید مکان هایی را مشخص کنید که می خواهید با عناوین خاص مرتبط کنید. برای مثال در خانه می توانید با بیرون آوردن ماشین خود از درب ورودی شروع کنید. سپس وارد مسیر شده و به درب جلوی خانه بیایید. آن را باز کنید و وارد راهرو شوید که بعد از آن به داخل اتاق نشیمن، آشپزخانه و اتاق کوچک می شود. از از پله ها بالا می روید و به اتاق خواب بزرگ، سپس اتاق خواب کوچک تر و نهایتاً به تالار خصوصی وارد می شوید. می توانید این مکان ها را هم به صورت ذهنی تصور کنید و هم واقعاً در این مسیر قدم بزنید و آن ها را در واقعیت ببینید. فقط باید مکان هایی را انتخاب کنید که برای شما یک مسیر منطقی را از نقطۀ شروع تا پایان بوجود آورد.
اگر برای یافتن مسیر از محیط کارتان استفاده می کنید می توانید از سالن انتظار، آسانسور تا طبقۀ خودتان، تالار بیرون دفترتان، میز پذیرش، کردیور منتهی به دفترها، آشپزخانه یا غذاخوری، اتاق رئیس تان، دفتر خودتان و دفتر همکارتان استفاده کنید. به همین صورت اگر در محیط معمولی قدم می زنید نقاط مشخصی را انتخاب کنید. به همین صورت اگر در محیط معمولی قدم می زنید نقاط مشخصی را انتخاب کنید که بخوبی آن ها را می شناسید. یا در پیاده روی اطراف پارک، محله یا خیابان شهری یک سری از نقاط را انتخاب کنید.
سپس برای مربوط کردن یک عنوان، کلمه، موضوع، مفهوم یا ایده با هر مکان تصاویری را تصور کنید که نشان دهندۀ آن باشد. سپس هر کلمه، عنوان، موضوع، مفهوم یا ایده را به آن محل مربوط کنید. تصاویری که انتخاب می کنید باید تصاویر جالبی باشند تا به شما کمک کنند آن ها را بهتر به خاطر بسپارید. هر چقدر که صحنه پرشور و عجیب و غریب و غیر عادی باشد، بهتر می توانید آن را به خاطر بسپارید.
بعد از این که تداعی گرها را انتخاب کردید آن ها را یادداشت کنید تا آن ها را در حافظۀ خود تثبیت کنید. بعد از آن می توانید از آن مسیر برگردید تا تصویر مرتبط با عناوین و مکان های خاص مرور کنید تا به شما کمک کند آن ها را وارد حافظۀ خود کنید.
در ادامه مثالی از چگونگی استفاده از(( روش مکان)) برای بخاطر سپاری لیست خرید آورده شده است که از محیط خانه استفاده شده است. فرض کنید لیست تان دارای 10 عنوان است:
همبرگر، غذای سگ، سیب، موز، آب پرتقال، بستنی، سوپ گوجه فرنگی، شیر، صابون و پوشش پلاستیکی. می توانید هر کدام از عناوین را به یک سری از تداعی کننده ها تبدیل کنید:
-همان طور که ماشین خود را از درب ورودی بیرون می برید، فردی را می بینید که بالا و پایین می پرد و همبرگر می خورد.
-وقتی وارد مسیر می شوید سگ بزرگی را می بینید که به سمت شما می آید تا صورت شما را لیس بزند چون گرسنه است و غذای سگ می خواهد.
-در جلوی درب ورودی مار درازی را می بینید که از بالای در آویزان شده است در حالی که یک سیب بزرگ در دهانش دارد.
-در راهرو دو بچه را می بینید که با موزها شمشیر بازی می کنند.
-وقتی وارد اتاق نشیمن می شوید نقاشانی را می بینید که با سطل های پر از آب پرتقال دیوارهای اتاق را رنگ می زنند.
-در آشپزخانه یک آدم برفی بسیار بزرگ را می بینید که بجای برف از بستنی وانیلی درست شده است.
-در اتاق کوچک جسدی را زیر میز می بینید ولی می بینید که به جای خون روی پیراهنش سوپ گوجه فرنگی دارد.
-در اتاق خواب بزرگ با یک حوری بسیار زیبا مواجه می شوید که داخل وانی پر از شیر نشسته است.
-در اتاق خواب کوچکتر یک قالب صابون می بینید که بزرگ و بزرگ تر می شود و تبدیل به ابری از حباب صابون می شود.
-و در آخر در تالار خصوصی یک جسد مومیایی شده می بینید که در یک پوشش پلاستیکی پیچیده شده است.
حالا که ایده و روش این تکنیک را یاد گرفتید در ادامه لیستی از مکان هایی در اداره و لیستی از چیزهایی که در جلسه با شما خواهند بود آورده شده است. ببینید چه نوع تصاویری می توانید برای آن ها متصور شوید.
-سالن انتظار ساختمان-چمدان
-آسانسور تا طبقۀ شما-ارائۀ فایل پاور پوینت
-راهروی بیرون دفترتان-پروژکتور
-میز پذیرش-دفتر یادداشت
-راهروی پذیرش تا دفتر-دوربین
-آشپزخانه یا غذاخوری-کت
-دفتر رئیس تان-صفحه
-دفتر خودتان-کارت های یادداشت
-دفتر همکارتان-کتاب ها
به همین صورت برای موضوعات مختلف مثلاً وقتی برای ایجاد طرح کلی یا ترسیم نقشۀ کلمات یک سخنزانی و یا لیست بندی مواردی که باید برای امتحان به خاطر بسپارید مجبور شوید با کلمات محرک روبرو شوید می توانید از این روش استفاده کنید.
بسته به تعداد عناوین تعداد توقف های خود را در طول مسیر کم یا زیاد کنید. هر چند که اگرتعداد مکان ها بسیار زیاد شود در بخاطر سپاری همۀ آن ها دچار مشکل خواهید شد، برای جلوگیری از این مشکل می توانید 2 یا 3 عنوان را باهم ترکیب کرده و برای یک مکان در نظر بگیرید. برای مثلا در نمونۀ لیست خرید می توانید همبرگر، غذای سگ و سیب را در درب ورودی قرار دهید و صحنه ای را تصور کنید که این سه را به هم مرتبط کنید. مثلاً وقتی به درب ورودی می رسید مردی را می بینید که بالا و پایین می پرد و همزمان همبرگر می خورد. سپس ناگهان چهاردست و پا شده و تبدیل به سگ می شود و از داخل کاسه غذای سگ را می خورد، سپس یک بچه سیبی را داخل کاسۀ او می اندازد و در آن لحظه سگ شروع به پارس کردن می کند.
اگر وقفه زمانی مابین عناوینی که میخواهید به خاطر بسپارید وجود دارد میتوانید از یک مکان بیشتر از یکبار استفاده کنید. مخصوصاً اگر قرار است از یک سری از عناوین کاملاً متفاوت استفاده کنید. با یک وقفۀ زمانی کافی دیگر ذهن شما آن گروه از عناوین را با گروه بعدی دخالت نخواهد داد. اما بهتر است از مکان های مختلف برای لیست های متفاوت استفاده کنید تا احتمال اشتباه گرفتن عناوین مختلف که به یک مکان مربوط کرده اید به حد اقل برسد. محققان دریافته اند که این تکنیک حتی برای زمانی که وقفۀ زمانی بین بخاطر سپاری عناوین و بازیابی عناوین به خاطر سپرده شده وجود دارد نیز مؤثر است.
استفاده از سیستم اتاق رومی
در حالی که (( سیستم مکان یا سیستم سفر)) بر مبنای رفتن به مکان های آشنا است، (( اتاق رومی)) سیستمی است که در آن به صورت تخیلی و ذهنی اتاقی را در خانه تان می سازید. سپس آن را با مبلمان و اشیاء و وسایلی که تمایل دارید پر می کنید. ولی باید اتاق تان مرتب باشد تا بتوانید آزادانه در آن حرکت کنید و به صورت ذهنی از یک شیء به سمت شیء دیگر بروید. پس از آن بین اشیاء و عنوان مورد نظر ارتباط ایجاد کنید. مثل روش مکان در این روش نیز تصاویر را تا جایی که می توانید جالب انتخاب کنید.
برای مثال:
اتاق دارای دو ستون در قسمت درب ورودی است. سر یک شیر سنگی در دستگیرۀ در وجود دارد و مجسمۀ یک یونانی در راهرو است. نزدیک مجسمه هم یک گیاه گلدار وجود دارد.
یک رومی ممکن است لیست انجام کار نیز داشته باشد که محتویات آن به زمان های دور بر می گردد، مثلاً لیست او شامل: خرید یک جفت صندل، تیز کردن شمشیر، پیدا کردن یک خدمتکار جدید، نگهداری و مراقبت از درخت انگور وتمیز کردن کلاه خود. فرآیند ذهنی او می تواند به صورت زیر باشد:
-در اولین توقف که در کنار ستون سمت چپ است او تصور می کند صدها جفت صندل آویزانند. و او نه تنها درخشش چرم آن ها را می بیند بلکه بوی آن را حس کرده و آن را لمس می کند.
-در دومین توقف که در کنار ستون راست است خودش را مشغول تیز کردن شمشیرش می بیند. بعلاوه او صدای تیز کردن را شنیده و حس می کند که تیغه های شمشیر تیزتر می شود.
-سومین توقف در کنار دستگیره سر شیر سنگی است. او تصور می کند خدمتکاری که قصد خرید آن را دارد سوار بر شیر است.
-چهارمین توقف در کنار مجسمۀ یونانی است. او تصور می کند انگورهای درخت موِ او، به دور مجسمه پیچیده است و او نه تنها انگورها را می بیند بلکه از آن ها نیز می چشد.
-توقف پنجم در کنار گیاه گلدار نزدیک مجسمه است. او کلاه خودِ خودش را می بیند که از گل های آن گیاه آویزان است.
حال که این روش را یاد گرفتید از تصورات خود استفاده کنید تا تصاویر واضح و حسی زیادی ایجاد کنید. دقت کنید که برخلاف روش مکان که در آن کاملاً تخیلی است و وجود خارجی ندارد. پس تخیلات خود را پرواز دهید. لذت این سیستم به این است که اتاق کاملاً تخیلی است. از این رو می توانید وسایل بسیار شگفت انگیزی را در داخل آن قرار دهید. وسایلی که کل حواس شما را درگیر کند. وسایل و اسبابی که همیشه آرزوی داشتن آن ها را در زندگی واقعی خود داشتید. و همچنین غذاها و دکوراسیون هایی که همیشه برای شما جذاب بوده است.
سیستم اتاق رومی تمام محدودیت ها را در ذهن از بین می برد و به شما این اجازه را می دهد هر تعداد عنوانی را که می خواهید به حافظه بسپارید. وقتی از این سیستم استفاده می کنید خود را مالک اشیاء موجود در اتاق خود تصور کنید. در این صورت همۀ حافظۀ شما و هم هوش خلاقتان به صورت ناخودآگاه کار خواهد کرد و حتی ممکن است آن وسایل را به دست آورید. مثلاً ماشینی را که همیشه می خواستید داشته باشید را در وسط اتاق تصور کنید.
تصویر اتاق خود را با وسایل داخل آن نقاشی کنید. هر تعداد شییء که دوست دارید در داخل اتاق قرار دهید. هر چند که بهتر است در ابتدا با 7 الی 10 شیء شروع کرده وسپس به تعداد اشیاء بیافزایید.
وقتی تعداد عناوین اتاق حافظه تان افزایش می یابد آن ها را یادداشت کرده و اتاق خود را بر روی یک برگ کاغذ بزرگ تر بکشید.
زمانی که وسایل و عناوینی را برای اتاق خود انتخاب کردید و بر روی یک برگ کاغذ نوشتید چندین بار به صورت ذهنی در این اتاق قدم بزنید و وقتی این کار را می کنید با دقت تمامی عناوین را با نظم دقیقشان در اتاق در ذهن خود کدگذاری کنید. برای این کار از تمام حواس پنجگانۀ خود استفاده کنید. نتیجتاً شما فقط چیزهایی را که در آن جا وجود دارند مجسم سازی نخواهید کرد بلکه صداهای آن جا را خواهید شنید، بوهای موجود را استشمام خواهید کرد، اشیاء را لمس کرده و چیزهای خوردنی را مثل جعبۀ آبنبات خوشمزه که روی میز قهوه ای از جنس چوب بلوط و کنار مبل با کوسن های مخملی سبز رنگ قرار دارد را خواهید چشید.
این فرآیند کمک خواهد کرد این اتاق را در ذهن خود تثبیت کنید. زمانی که این اتاق به صورت واضح در ذهن تان نقش بست اشیایی که می خواهید به خاطر بسپارید را در این اتاق قرار داده و تداعی کننده های واضحی برای آن ها ایجاد کنید.
برای هر شیء موجود در اتاق می توانید یک تصویر واحد را در نظر بگیرید. و یا با افزایش عناوین 2 ای 3 عنوان را برای هر مکان اختصاص دهید. همچنین برای حفظ کردن لیست دیگری از عناوین وقفۀ زمانی کوتاهی ایجاد کنید. به این ترتیب تصاویر موجود در لیست ها ی مختلف را با یکدیگر اشتباه نخواهید گرفت. حتی برای لیست دوم خود می توانید یک اتاق رومی مجزا با اشیاء مختلف ایجاد کنید.
بکارگیری روش مکان و روش اتاق رومی
این روش ها برای بخاطر سپاری هر گونه لیستی مثل لیست خرید، لیست انجام کار و عناوین یک سخنرانی ایده آل می باشد. اما اگر چندین لیست داشته باشید چه باید بکنید؟ چند بار می توانید از یک مکان استفاده کنید؟
یک روش برای بکارگیری این روش ها این است که نوع روش بکار گرفته شده را برای لیست های مختلف تغییر دهید تا احتمال تداخل عناوین آن لیست با لیست جدید کاهش یابد. برای مثال از (( روش مکان)) برای لیست خرید و از روش(( اتاق رومی)) برای لیست عناوین سخنرانی تان استفاده کنید. عموماً بعد از چند روز می توانید از مکان یا اتاق مشابه برای بخاطر سپاری گروه دیگری از اطلاعات استفاده کنید. ویا اگر چندین لیست عناوین دارید که باید در یک روز به خاطر بسپارید از مکان های مختلفی برای بخاطر سپاری استفاده کنید ویا برای لیست های دیگر عناوین یک اتاق دیگر ایجاد کنید.
کشف کنید کدام روش برای شما کارایی بهتری دارد. اگر در هنگام بخاطر سپاری لیست جدید تداخلی با لیست های قبلی ایجاد نمی شود بهتر است از یک مکان با یک اتاق برای بخاطر سپاری استفاده کنید. ولی اگر تداخل ایجاد می شود مکان و اتاق را عوض کنید و تصاویر تداعی کنندۀ جدیدی را بین آن مکان ها و عناوینی که می خواهید به خاطر بسپارید ایجاد کنید.
بعلاوه باید مکان و اتاقی را انتخاب کنید که به صورت عملی قابلیت بکار گیری اطلاعاتی که میخواهید به خاطر بسپارید را داشته باشد. برای مثال اگر می خواهید یک لیست انجام کار شخصی را به خاطر بسپارید اتاق نشیمن، برای اسامی مشتریان در اردارۀ دفتر کار و برای اسامی آهنگ ها و فیلم ها از اتاق سرگرمی و.. استفاده کنید. محل را با چیزهایی که می خواهید به خاطر بسپارید تطبیق دهید. این کار به دلیل بافت آن و حتی تداعی کننده های قوی تر باعث بخاطر سپاری بهتر می شود.
نهایتاً برای تثبیت مکان ها یا جای اشیاء در اتاق ذهنی خود باید تمرین کنید. به این صورت به راحتی می توانید در آن جا قدرم بزنید و چیزهایی که در آن جا وجود دارد را به ترتیب به خاطر بیاورید. اگر محل توقف ها در طول مسیر در ذهن تان تثبیت شد می توانید به راحتی عناوین را در آن محل ها قرار دهید. بعدها با دیدن آن مکان می توانید تداعی کننده های آن ها را بازیابی کنید و لیست عناوین خود را که در آن مکان قرار داده اید به خاطر بیاورید
